جمعه علي حقاني ، عبدالقديم سعيدي
چكيده
ايران در پاسخ به حمله اسرائيل بر كنسولگري اين كشور در دمشق، در ماه حمل 1403 اقدلم به حملاتي عليه اسرائيل نمود كه زمينه ساز مباحث زياد و گفتمان هايي در حقوق بينالملل گرديد. برخي اين حملات را «اقدامات تلافي جويانه» خوانده و عده اي ديگر «اقدامات متقابل» و برخي ديگر نيز اين حملات را «دفاع مشروع» مصرح در منشور خواندند. مسئله اين تحقيق بررسي دقيق ماهيت حمله ايران به اسرائيل بر اساس حقوق بين الملل در قالب مفاهيم فوق، شرايط و تفاوتهاي ناشي از گنجاندن آن ذيل هريك از مفاهيم است. تحقيق حاضر با استفاده از روش توصيفي- تحليلي انجام يافته و داده هاي آن با روش اسنادي گردآوري شده است. سرانجام تحقيق حاضر به اين نتيجه دست يافته است كه حملات موشكي و پهبادي ايران عليه اسرائيل، نه در قالب اقدامات تلافيجويانه و نه در قالب اقدامات متقابل، بلكه با توجه به شرايط و ويژگي هاي دفاع مشروع و چگونگي انجام حملات ايران عليه اسرائيل، در قالب مفهوم دفاع مشروع بهتر قابل توضيح و تبيين است. حمله اسرائيل به ساختمان كنسولگري ايران در دمشق واجد وصف حمله مسلحانه بوده است كه وقوع آن يكي از شرايط دفاع مشروع ميباشد؛ بنابراين، شرط دفاع مشروع را محقق ساخته است. در عين حال ساير شرايط دفاع مشروع از قبيل، تناسب، ضرورت و اطلاع رساني به شوراي امنيت نيز در حملات ايران عليه اسرائيل وجود داشته است. در نتيجه ميتوان گفت، حملات موشكي و پهبادي ايران عليه اسرائيل در تاريخ مزبور، استفاده از حق دفاع مشروع طبق منشور و حقوق بينالملل است.
واژه هاي كليدي: اقدامات تلافي جويانه، اقدامات متقابل، دفاع مشروع، مخاصمات مسلحانه بين المللي، تجاوز